TYT Fizik Basınç Konusu ve Formülleri
TYT Fizik'te basınç konusu, katı, sıvı ve gaz basıncı olmak üzere üç ana başlıkta incelenir. İşte bu konulara ait temel formüller ve açıklamaları:
1. Katı Basıncı
- Katılar, ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye basınç uygular.
Formül: P = F / A - P: Basınç (Birimi: Pascal - Pa veya N/m²)
- F: Yüzeye dik olarak etki eden kuvvet (Birimi: Newton - N)
- A: Kuvvetin etki ettiği yüzey alanı (Birimi: m²)
Not: Katı basıncı, yüzey alanı ile ters orantılıdır. Yüzey alanı küçüldükçe basınç artar.
2. Sıvı Basıncı
- Sıvılar, ağırlıkları nedeniyle bulundukları kabın tabanına ve yan yüzeylerine basınç uygular. Sıvı basıncı derinlikle artar.
Formül: P = h × d × g - P: Sıvı basıncı (Pa)
- h: Sıvı yüksekliği (derinlik) (m)
- d: Sıvının yoğunluğu (kg/m³)
- g: Yer çekimi ivmesi (≈10 m/s²)
Notlar:
- Sıvı basıncı kabın şekline bağlı değildir, sadece derinlik, yoğunluk ve yer çekimi ivmesine bağlıdır.
- Açık hava basıncının olduğu kaplarda toplam basınç: Ptoplam= Psıvı+ Paçık hava
3. Gaz Basıncı (Açık Hava Basıncı)
- Gazlar, ağırlıkları ve moleküllerinin hareketi nedeniyle basınç uygular.
Kapalı Kaplardaki Gaz Basıncı:
- Kapalı bir kaptaki gaz basıncı, gazın miktarına (mol sayısına), sıcaklığına ve kabın hacmine bağlıdır.
İdeal Gaz Denklemi: P × V = n × R × T
- P: Gaz basıncı (Pa)
- V: Hacim (m³)
- n: Mol sayısı
- R: İdeal gaz sabiti
- T: Sıcaklık (Kelvin)
Açık Hava Basıncı:
- Deniz seviyesinde yaklaşık 1 atm (atmosfer) veya 101.325 Pa'dır.
- 1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg
4. Pascal Prensibi
- Kapalı bir kaba uygulanan basınç, sıvı tarafından her yöne aynen iletilir.
Formül: F1/ A1= F2/ A2 - Hidrolik sistemlerde (krikolar, fren sistemleri) bu prensip kullanılır.
Önemli Uyarılar:
- Basınç skaler bir büyüklüktür, yönü yoktur.
- Birim dönüşümlerine dikkat edin (1 Pa = 1 N/m²).
- Problem çözerken birimlerin tutarlı olmasına özen gösterin.
Bu formülleri ve prensipleri anlayarak TYT Fizik'teki basınç sorularını rahatlıkla çözebilirsiniz. Bol bol soru pratiği yapmanızı öneririm. |
