Basıncı Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Atmosfer basıncı, gazların yeryüzündeki etkilerini belirleyen önemli bir unsurdur. Bu basıncı etkileyen faktörler arasında yer çekimi, sıcaklık, yükseklik, yoğunluk ve dinamik faktörler yer alır. Her bir faktör, atmosferdeki hava hareketlerini ve iklim koşullarını şekillendirir.
Basıncı Etkileyen Faktörler Nelerdir?
29 Ağustos 2024
Atmosferin oluşmasını sağlayan gazların yeryüzüne yaptığı etkilere basınç denir. Basınç konusunu hepimiz ilkokul ve ortaokul müfredatlarında görmüş ve coğrafya derslerinde işlemişizdir. Basıncı etkileyen birçok faktör vardır. Bu faktörler dünya üzerinde homojen bir şekilde dağılmamıştır. Denizellik, karasallık, ve yüzey şekilleri gibi nedenler bu dağılımı etkiler. Şimdi basıncı etkileyen faktörleri ayrıntılı olarak inceleyelim.

Yer Çekimi


Dünyanın şekli itibariyle kutuplarda yer çekimi daha fazladır ve bu nedenle gaz yoğunluğu artar, dolayısıyla basınç da yüksektir. Kutuplar yer kürenin merkezine daha yakındır, bu yüzden yer çekimi ile basınç arasında doğru orantı vardır; biri arttıkça diğeri de artar. Aynı şekilde, yükseldikçe ve alçak enlemlere gidildikçe yer çekimi azalır.

Sıcaklık


Sıcaklığın değişmesi sonucu atmosferin yoğunluğu değişir. Hava genişler, hafifler ve yükselir. Yükselen hava nedeniyle yere yapılan basınç azalır ve alçak basınç alanları oluşur. Sıcaklığın etkisiyle ortaya çıkan basınç farklı şekillerde adlandırılır. Alçalan hava ise yere daha fazla basınç yapar ve yüksek basınç alanları oluşturur. Kara ve denizlerin farklı ısınma nedenlerine bağlı olarak, yaz mevsiminde ve gündüzlerde sıcak karalarda alçak basınç oluşurken, soğuk denizlerde yüksek basınç alanları oluşur. Sonuç itibariyle, sıcaklığın azalması ya da artması basıncı her şekilde etkiler.

Yükseklik


Yükseklik ile basınç ters orantılıdır; yükseldikçe basınç azalır. Bunun sebebi, yüksek kısımlara çıkıldıkça atmosferi oluşturan gazların yoğunluğunun yer çekiminin etkisinden dolayı azalmasıdır. Yaklaşık olarak her 10,5 metre yükseldikçe 1 milibar basınç azalır. Yüksek bölgeler genellikle daha soğuktur, bu nedenle basınç daha düşüktür. Yükseklik-basınç ilişkisi, basınç-sıcaklık ilişkisinden etkilenir.

Yoğunluk

Atmosferdeki gaz yoğunluğu basınç ile doğru orantılıdır. Gaz yoğunluğunun arttığı yerlerde basınç da artar.

Dinamik Faktörler

Dünyanın günlük hareketine bağlı olarak özellikle dönence civarında ve orta enlemlerde görülen basınçlardır. 30. enlemlerde alçalıcı hava hareketlerine bağlı olarak sürekli yüksek basınç görülürken, 60. enlemlerde ve çevresinde yükselici hava hareketi görüldüğünden dinamik alçak basınç alanları oluşur. Termik yüksek basınçlar çok soğuk oldukları için alçalıcı hava hareketine bağlı olarak oluşur. Dinamik yüksek basınçlar ise dünyanın günlük hareketi sonucunda ortaya çıkar. Alçalan hava yağış getirmez, bu nedenle çöllerin oluşmasına neden olur. Yükselen hava ise yağış getirir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
soru
Öcal 12 Temmuz 2024 Cuma

Yer çekimi nedeniyle kutuplarda basıncın daha yüksek olduğunu söylediniz. Bu durumda, ekvatora yakın bölgelerde neden basınç daha düşük oluyor?

Cevap yaz
1. Cevap
cevap
Admin

Merhaba Öcal,

Yer çekimi nedeniyle kutuplarda basıncın daha yüksek olduğunu belirttim. Bunun sebebi, kutuplarda yer çekimi kuvvetinin ekvatora göre daha fazla olmasıdır. Ekvatora yakın bölgelerde ise, dünya'nın merkezinden olan uzaklık daha fazla olduğu için yer çekimi kuvveti daha az etkili olur ve bu da basıncın düşmesine neden olur. Ayrıca, ekvator bölgesindeki daha yüksek sıcaklıklar, hava yoğunluğunu azaltarak basıncın düşmesine katkıda bulunur. Bu iki etken, ekvatoral bölgelerde daha düşük basıncı açıklar.

Çok Okunanlar
Katı Basıncı Nedir?
Katı Basıncı Nedir?
İklim Elemanları Basınç
İklim Elemanları Basınç
Basınç Çeşitleri Nelerdir?
Basınç Çeşitleri Nelerdir?
Popüler İçerikler
Termik Yüksek Basınç
Termik Yüksek Basınç
İlginizi Çekebilir
Haber Bülteni
Popüler İçerik
Asor Yüksek Basınç Türkiyeyi Etkiler  mi?
Asor Yüksek Basınç Türkiyeyi Etkiler mi?
Basınç Formülü Nelerdir?
Basınç Formülü Nelerdir?
Katı Sıvı Gaz Basıncı
Katı Sıvı Gaz Basıncı
Dinamik Yüksek Basınç
Dinamik Yüksek Basınç
Basınç Kuşakları Oluşturan Etkenler
Basınç Kuşakları Oluşturan Etkenler
Güncel
Kafada Basınç Hissi Neden Oluşur?
Kafada Basınç Hissi Neden Oluşur?
Güncel
Hidrostatik Basınç
Hidrostatik Basınç
Katı Basınç Özellikleri
Katı Basınç Özellikleri
Eş Basınç Nedir?
Eş Basınç Nedir?
Katılarda Basınç
Katılarda Basınç
7 Sınıf Sıvı Basıncı 7. Sınıf Sıvı Basıncı Konuları
7 Sınıf Sıvı Basıncı 7. Sınıf Sıvı Basıncı Konuları
Fizik Gaz Basıncı
Fizik Gaz Basıncı
Basınç Sıcaklık İlişkisi
Basınç Sıcaklık İlişkisi
Gaz Basıncı ve Genel Özellikleri
Gaz Basıncı ve Genel Özellikleri
Basınç Testi Nasıl Yapılır?
Basınç Testi Nasıl Yapılır?
Basıncı Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Basıncı Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Basınç Kuvveti Formülü Nedir?
Basınç Kuvveti Formülü Nedir?
Nabız Basıncı Nedir?
Nabız Basıncı Nedir?
Lastik Hava Basıncı Tablosu
Lastik Hava Basıncı Tablosu
Lastik Basıncı Kontrolü
Lastik Basıncı Kontrolü
Turgor Basıncı Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Turgor Basıncı Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Su Basıncı Sıvı Basıncı Özellikleri
Su Basıncı Sıvı Basıncı Özellikleri
Yüksek Basınç Özellikleri Nelerdir?
Yüksek Basınç Özellikleri Nelerdir?
Kapalı Kaplarda Gaz Basıncı Özellikleri
Kapalı Kaplarda Gaz Basıncı Özellikleri
Alçak Basınç Çeşitleri Nelerdir?
Alçak Basınç Çeşitleri Nelerdir?
Denge Buhar Basıncı
Denge Buhar Basıncı
Sıvı Basıncı Nelere Bağlıdır?
Sıvı Basıncı Nelere Bağlıdır?
Yüksek ve Düşük Kan Basıncı
Yüksek ve Düşük Kan Basıncı